Onlangs werd bekend dat een wijziging van Verordening (EU) 2073/2005 grote impact krijgt op voedselproducenten en retailers met private label producten in Europa. “In België zijn we in de voorbereiding op deze voorgenomen wijziging van de Europese Commissie: De omzendbrief met betrekking tot Listeria monocytogenes in kant-en-klare levensmiddelen van het FAVV hanteert strikte eisen voor de onderbouwing van de Listeriabeheersing in ready to eat-producten van Belgische bodem. Maar in andere landen heeft de voorstelde wetswijziging vergaande impact. Straks geldt: is er geen onderbouwing van de Listeriagroei? Dan moet Listeria monocytogenes afwezig zijn in 25 gram van het product, gedurende de hele houdbaarheid”, vertelt Max van Leeuwen, directeur Eurofins Food Safety Solutions. Wat wijzigt er precies en wat betekent dat voor de Belgische markt?
De Europese Commissie heeft onlangs voorgesteld aan de lidstaten om criterium 1.2 van Verordening (EU) 2073/2005 te wijzigen. Bijna alle lidstaten ondersteunen dit voorstel en volgen daarmee het voorbeeld van België en Nederland. Daarin staat dat Listeria monocytogenes afwezig moet zijn in 25 gram gedurende de gehele houdbaarheid van het product als er geen studie is uitgevoerd naar de groei van Listeria monocytogenes naar tevredenheid van de bevoegde autoriteit. Is er wel een goedgekeurde studie? Dan geldt de bovengrens van 100 kve Listeria monocytogenes per gram, gedurende de gehele houdbaarheid van het product. De Europese Commissie maakt nu een aangepast voorstel, met een overgangstermijn én neemt het overige commentaar van de lidstaten mee in een finaal voorstel. Wanneer dit voorstel ter goedkeuring voorligt, is nog niet bekend.
Werk aan de winkel in andere Europese landen
Om aan te tonen dat Listeria monocytogenes onder de 100 kve per gram blijft, moeten voedselproducenten en retailers met private label producten in heel Europa straks een gedegen studie uitvoeren, bijvoorbeeld met groeimodellen en een challengetest. “Vooral het aspect ‘naar tevredenheid van de bevoegde autoriteit’ is daarbij van belang”, vertelt Van Leeuwen. “Per lidstaat kunnen de exacte eisen dus straks verschillen. In België heeft het FAVV toegelicht hoe zij Verordening (EU) 2073/2005 handhaaft in “Omzendbrief met betrekking tot Listeria monocytogenes in kant-en-klare levensmiddelen”. Dankzij de invoering van deze omzendbrief lopen we in België dus samen met Nederland, vanuit Informatieblad 85, voorop in een onderbouwing van Listeriabeheersing. In alle andere Europese landen is dat niet het geval. Daar is er écht werk aan de winkel.”
De aanleiding tot het wijzigen van de verordening
Het verschil met de Belgische eisen, wordt duidelijk op basis van een recente rechtszaak in Estland. “Een producent van een ready to eat-visproduct kon niet aantonen of de groei van Listeria monocytogenes gedurende de houdbaarheid onder controle was, terwijl er wel aanwezigheid was aangetoond in 25 gram product. Maar daarbij was geen telling uitgevoerd. De rechter gaf de producent daarom gelijk: er was immers geen bewijs dat de wettelijke limiet van 100 kve/g was overschreden, ondanks dat de onderbouwing niet naar tevredenheid was van de bevoegde autoriteit. Deze uitspraak past blijkbaar bij de huidige wetgeving, maar voor de voedselveiligheid is dat niet wenselijk. Verschillende lidstaten hebben dan ook bezwaar gemaakt op deze uitspraak, waaronder België. Met de voorgestelde wijziging in Verordening (EU) 2073/2005 zijn dit soort interpretaties straks verleden tijd”, aldus Van Leeuwen.
Gelijke kansen op de Europese markt: eerlijker en veiliger
Dat de Belgische interpretatie van Verordening (EU) 2073/2005 via “Omzendbrief met betrekking tot Listeria monocytogenes in kant-en-klare levensmiddelen” wellicht straks in Europa wordt doorgevoerd, heeft nog meer voordelen. Van Leeuwen: “In de voedselproductie betekent gelijke regels ook gelijke kansen. De ready to eat-producten van Belgische bodem hebben mogelijk een kortere THT dan exact dezelfde Europese producten. Daardoor heeft een retailer buiten België mogelijk relatief minder derving en logistieke kosten met de kant-en-klaar-producten, ook als hij ze importeert. En dat is natuurlijk niet in ons belang, los van dat de voedselveiligheid in het geding kan zijn. In België geldt sinds 13 maart 2023 de omzendbrief. In Nederland accepteert de NVWA onder 0,5 log groeipotentie een modelstudie, mits volgens de spelregels uitgevoerd. In België is een enkelvoudige challengetest verplicht bij een groeipotentieel van minder dan 0,5 log. Ik verwacht dat overheden in Europa straks zelfs bewegen naar een meer geharmoniseerd model. Een tijdelijke positive release op basis van N=5 (5 deelmonsters uit 1 batch) kan daar een onderdeel van zijn bij een ontbrekende of afgekeurde studie. Maar dit soort bemonstering is wel een vorm van schijnzekerheid: je wil niet op basis van random sampling Listeria monocytogenes beheersen. Je wilt dit vanuit de productsamenstelling en het proces borgen. Straks is de Europese RTE-markt voor Belgische spelers daarmee een stuk eerlijker én voedselveiliger.”
Meer informatie?
Meer weten over listeriabeheersing in uw situatie? Lees hier meer >